تبادل
لینک هوشمند
خلق يك فضاي شهري سرزنده با تكيه بر مفهوم مهندس مريم خستو 89/01/ 89/05/ چكيده اين نوشتار برگرفته از پژوهشي ميباشد كه در جهت شناسايي عوامل موثر بر سرزندگي فضاهاي شهري و ايجاد يك فضاي شهري سرزنده انجام گرفته است و هم چنين نقش پياده روي در كيفيت زندگي شهروندان و امنيت ميگردد سرزندگي يافت تجاري، قوي و در عين حال از سرزندگي كافي برخوردار نمي باشد، به اثبات فرضيات پژوهش پرداخته شده است در نتيجه مدل تحليلي پژوهش كه درواقع دربرگيرنده مدل كلي عوامل اثرگذار بر سرزندگي فضاهاي شهري ميباشد، تدوين گرديده و در انتها پيشنهاداتي در راستاي ارتقاي سرزندگي خي ابان در دو بخش كالبدي و غيركالبدي ارائه شده است واژه هاي كليدي سرزندگي، زيست پذيري، فضاي شهري، فعاليت * E-mail :Mariam_khastoo@yahoo.com E-mail :Navidsaeidirezvani@yahoo.com . www.SID.ir Archive of SID 64 مهندس مريم خستو و دكتر نويد سعيدي رضواني مقدمه اگر شهر را به مانند يك موجود زنده فرض كنيم بر اي ادامه زندگي به سرزندگي و نشاط نيازمند است عبارتي فضايي كه در آن تعاملات اجتماعي شهروندان شكل مي گيرد و فرهنگ جامعه در بستر آن ارتقا مي يابد، در كشور ما روز به روز در حال افول است اهداف مختلف ناديده گرفته مي شود؛ به عنوان نمونه خريد كردن و حتي تماشاي مغازه ها در يك فضاي پياده يكي از فعاليت هاي جذاب و پرطرفدار شهري به شمار مي آيد به گونهاي كه يكي از انواع فضاهاي پويا و سرزنده در جهان، مركز خريد پياده است كه متأسفانه جايگاه چنين فضاهايي در شهرهاي ما به درستي تعريف نشده؛ هم چنين سلطه بي قيد و شرط خودروهاي شخصي بر شهر و به تبع آن تداخل حركت سواره و پياده از سرزندگي مي كاهد؛ به علاوه نقش پياده روي به عنوان يكي از اركان مهم سلامت روحي و جسمي شه روندان، بسيار كمرنگ شده است در جهان مطرح است، آن چنان جايگاهي ندارد و جشن هاي باستاني به جاي مانده مانند چهارشنبه سوري، حرمت و كيفيت پيشين خود را از دست داده اند خيابان به عنوان يك فضا براي گذران اوقات فراغت توجه نمي شود و صرف مدت زمان زياد در خيابان، مذموم تلقي مي گردد به گونهاي كه جوانان از اين كار منع مي شوند؛ اين در حالي است كه اگر خيابا ن فضايي امن و مطلوب را فراهم سازد و فعاليت ها و تفريحات سالم به گونه اي سازمان يافته و مطابق با ارزش هاي جامعه ميسر گردد، حضور فعال مردم و به تبع آن سرزندگي و زيستپذيري افزايش مي يابد احيا و بازسرزنده نمود روش تحقيق تحقيق طي مراحل ذيل انجام گرديده است 10 ) بخش مشاهده در اين پژوهش مطرح مي باشد سرزندگي فضاهاي شهري تأثيرگذار هستند پيشينه تحقيق در خارج كشور دو تن از مشهورترين افرادي كه به طور خاص به موضوع سرزندگي پرداخته اند، جين جيكوبز و كوين لينچ هستند اين دو هركدام با رويكردي خاص به اين مفهوم نگريسته اند كه بر ديدگاه آن ها با وجود ارزشمند بودن، نقدهايي وارد م يباشد 160 ) مينمايد ساختمانهايي با سن و شرايط متفاوت باشد شرط اول بر روي تنوع كاربري، در شرط دوم و سوم بر روي تنوع كالبدي و در شرط چهارم از تنوع فعاليت ها سخن مي گويد؛ در واقع به اعتقاد او تنوع ، سرزندگي را به دنبال خواهد داشت؛ البته اين كاربري ها هستند كه فعاليت ها را پديد مي آورند و با وجود www.SID.ir Archive of SID 65 عوامل مؤثر بر سرزندگي فضاهاي شهري، خلق يك فضاي شهري سرزنده با تكيه بر مفهوم كاربريهاي مختلط، قطعاً تنوع فعاليتي نيز بالا مي رود و در نتيجه آن تنوع افراد مراجعه كننده در ساعات متفاوت روز افزايش مييابد سرزندگي و پويايي در يك فضا است و عناصر قدرتمند ديگري نيز وجود دارند كه در ايجاد فضاي شهري سرزنده تأثيرگذار هستند؛ به عنوان نمونه در مقياس خرد، طراحي شهري جذاب و متناسب با فعاليتها كه باعث جلب افراد به آنجا مي شود و در مقياس كلان، عوامل اجتماعي، فرهنگي، محيطي كه از برون بر فضا تأثير مي گذارند، ناديده گرفته شده است 155 ) همراه ميدهند ايمني ژنتيكي اكولوژيكي را مدنظر قرار داده و تنها با اين رويكرد به موضوع سرزندگي مي پردازد؛ عواملي نظير مسائل اجتماعي، فرهنگي را كه درست به اندازه عوامل اكولوژيكي در اين بحث داراي اهميت مي باشند ناديده گرفته است سرزنده و پويا مي توان با ديد جامع تري به موضوع نگر يست تا امكان طبقه بندي كامل تري فراهم گردد 2007,69-73 ) عمومي موفق و پر جنب و جوش را اين چنين معرفي مي نمايد: موقعيت مكا ن: جايگاه يك فضاي عموم ي موفق بايستي به گونه اي. اندازه مكا ن: اندازه يك فضاي عمومي موفق بايد به گونه اي باشد كه گنجايش تفريحات جمعي و رويدادها را دا شته. برنامهريزي مكان: ايجاد يك فضاي زنده و دوستدار مردم هنگامي. در نظر او كه يكي از. طرح مكا ن: طراحي يك. در اين رابطه به مواردي نظير نشيمنگاه مناسب، كاربري. در داخل كشور كورش گلكار در پژوهشي كه در رابطه با" Liveliness" و ي ا "livability" 1)، سرزندگي شهري را معادل واژة - سرزندگي شهر به انجام رسانده ( 3،1386 خوانايي، شخصيت بصري، حسن زمان، غناي حسي، رنگ تعلق، آموزندگي، نفوذپذيري و حركت، اختلاط–كارآيي و پاكيزگي مح يطي، پديده اي به نام كيفيت طراحي شهري را ميآفريند. نگرش ايشان به لحاظ كالبدي كاملاً مورد.
فعاليت (41 www.SID.ir Archive of SID 66 مهندس مريم خستو و دكتر نويد سعيدي رضواني ، فعاليتها را به لحاظ اجباري يا اختياري بودن به سه دسته تقسيم نموده كه عبارتند ا ز مدرسه يا مح ل و فعاليت هاي اجتماعي مانند تماشا كردن ديگران، صحبت كردن، جلب توجه كردن اشاره لغات ديگر، بيشتر به مفهوم زيست پذيري و قابليت زندگي نزديك هستند “ ويژگي مراكز شهرهاي كوچك و بزرگ موفق است؛ سرزندگي شهر بازتاب سطح شلوغي آن در اوقات مختلف روز و در بخ شهاي مختلف است؛ درصورت يكه زيس تپذيري ميزاني براي سنجش ظرفيت آن براي جذب سرمايه براي بقا، بهبود و تطابق نيازهاي فضاي شهري سرزند ه سرزنده گستره زماني وسيعي از روز كه فعاليتهايشان عمدتاً به شكل انتخابي يا اجتماعي بروز مييابد به چشم ميخورد چارلز لاندري با چهار رويكرد عمده و به شكل موضوعي به مسئله پرداخته است برميشمارد و رقابت اشاره نموده است خرد و كلان از هم تفكيك شده است Landry, -1 تحت بررسي، شمار ساليانه گردشگران، عملكرد خردهفروشيها، ارزش زمين و دارائي مورد ارزيابي قرار ميگيرد -2 سنجيده ميشود پيوستگي اجتماعي قوي، ارتباطات خوب و پويايي ميان لايههاي اجتماعي، روحيه جمعي و غرور مدني، دامنه وسيعي از شيوههاي زندگي، روابط موزون و يك جامعه شهري باطراوات توصيف گردد -3 متغيرهايي نظير آلودگي هوا و صوت، دفع مواد زائد و فاضلاب، انبوهي ترافيك و فضاهاي سبز قرار دارد و جنبه دوم، طراحي است كه متغيرهايي مانند خوانايي، حس مكان، تمايز معمارانه، اتصال و ارتباط بخشهاي مختلف شهر، كيفيت روشنايي و اين كه محيط شهري تا چه حد دوستانه، امن و به لحاظ روانشناسي نزديكشدني است را دربرميگيرد : خود اكتفايي پايداري انطباقپذير : سطوح فعاليت، استفاده و مشاركت، تعاملات، ارتباطات، مبادلات و معاملات و سطوح نمايش فعاليتها و تعاملات در جهان بيروني انواع سرزندگي و زيست پذيري -4 خاطرات، سنت، جشنها اجتماعي، توليد، توزيع و مصرف محصولات دست بشر و نشانههايي كه بيانگر ماهيت متمايز شهر ميباشد است نمونه موردي نمونه موردي با توجه به معيارهاي زير انتخاب شد يك مركز گردهمايي سابقه و آمادگي لازم را براي اين منظور داشته باشد www.SID.ir Archive of SID 67 عوامل مؤثر بر سرزندگي فضاهاي شهري، خلق يك فضاي شهري سرزنده با تكيه بر مفهوم قابليت و شرايط بهبودبخشي را دارا باشد تجاري بسيار قوي مي باشد فعاليتي و به تبع آن بيشترين مراجعه را دارا است 1 آن، نه تنها منقطع و دشوار مي باشد بلكه رفت وآمد سواره را نيز مختل مي سازد؛ با اين حال، استقبال شهروندان از آن بسيار زياد است به گونه اي كه در روزهاي پاياني سال و ساعات پيش از تحويل سال، هياهو و حض ور جمعيت به اوج خود مي رسد و در شب سال نو، معبر توسط عوامل محلي و به وسيله تعدادي خودروي شخصي بر روي وسايل نقليه بسته مي شود تا افراد پياده بتوانند بدون مزاحمت اتومبيل ها و با خيالي آسوده به خريد و فروش بپردازند و اين وضعيت تا نيمه هاي شب ادامه مي يابد مواقع ديگر سال نيز به خصوص در روزهاي آخر هفته جمعيت بسياري در اين خيابان رفت و آمد مي كنند كه البته بنابر مشاهدات، از ايمني كافي در برابر خودروها برخوردار نيستند پرسشنامهها افر اد به آن ها اشاره نموده اند، اين خيابان در اكثر ساعات روز و در اوقات مختلف سال مملو از جمعيت مي باشد كاربريهاي اطراف خيابان بسيار متنوع است به گونه اي كه در جداره مسير اغلب كاربريها مختلط خدماتي و مسكوني به علاوه، انواع مغازه هاي اغذيه فروشي، فستفود، رستوران و مانند آن بسيار به چشم مي خورد كه در جذب افراد به خيابان نقش بسزايي ايفا كرده و بسياري از آن ها با وجود فضاي پذيرايي بسيار محدود و با كيفيت فضايي متوسط، از طيف مراجعه وسيع شهروندان برخوردار هستند نقشهبرداري رفتاري هدف از آن ثبت چگونگي استفاده يا عدم استفاده از يك مكان است ساير روش ها فراهم مي كند و براي تعيين اصلاحات مناسب براي مكان مورد نظر از جمله طراحي مجدد ميدان هاي شهري مخصوص عابرپياده، شكل بندي مجدد مسيرهاي عابر پياده و يا برنامه ريزي مجدد براي كاربري ها بسيار مفيد است ( افراد را به فعاليتي خاص در يك مكان مجبور نمود بلكه بايد فعاليت ها را شناسايي و در جهت تقويت و بهبود آنها اقدام نمود نقشهبرداري رفتاري انجام شده در خيابان، فعاليت ها به جمله مركز خريد گلديس، مسجد امام صادق، پست بانك افراد براي ملاقات يكديگر مي ايستادند بسياري از بخش هاي خ يابان از جمله مقابل مراكز مهم افراد براي صحبت با يكديگر مي ايستند شكل www.SID.ir Archive of SID 68 مهندس مريم خستو و دكتر نويد سعيدي رضواني مغازههاي فروش بدليجات و طلافروشي ها بيشترين تعداد افراد ايستاده براي تماشا را شاهد هستيم مقابل تمامي اغذيه فروشيها به علت عدم وجود فضايي براي نشستن افراد مي ايستند و مشغول خوردن مي شوند صحبت كردن و صحبت با يكديگر در مجاورت درختان و گياهان استفاده مي كنند بلوار صادقيه و فلكه اول به علت وجود نشيمن به چشم مي خورد؛ به علاوه مردم از هر فضايي كه بتوان موقتاً بر روي آن نشست استفاده مي كنند مبلمان شهري خيابان مي گردد از جمله موارد نامناسب مي توان به عدم تناسب نماهاي مجاور و اجزاي ساختماني مانند درب ها و پنجره ها ، وجود عناصر و اجزاي الحاقي نازيبا در نماها و ديوارها مانند كانال هاي كولر، سيم هاي برق و تلفن، پلاكاردها ، عدم هماهنگي رنگ، اندازه، ارتفاع و عمق تابلوهاي مغازه ها و بسياري موارد ديگر اشاره نمود آنها مي توان به نقص سيستم هدايت آب هاي سطحي، ناهمواري پوشش آسفالت، عدم هماهنگي و فرسودگي و آلودگي كفسازي پيادهرو اشاره نمود همگاني بسيار فرسوده و آلود ه هستند ( آن فضا مي باشند و نوع دوم شرايط بر زندگيشان تأثير خواهد داشت؛ از روشي استفاده شد كه به جامعه آماري وابسته نباشد s 3/ 199 180 ) تهيه گرديد كه خود به دو گروه شاغلان شاغلان و كل بهره برداران در فضا، % / سال چهارم/ شماره 6/ بهارو تابستان 89 1
مباني نظري
صفحه قبل 1 صفحه بعد
